ผลดีเอ็นเอชี้ สุนัขเป็น “เพื่อน” ของมนุษย์มาก่อนสัตว์สายพันธุ์อื่น
เรื่อง: BBC / ภาพปก: GETTY IMAGES
เผยแพร่ 30 ตุลาคม 2020
ผลการศึกษาดีเอ็นเอสุนัขชี้ “เพื่อนที่ดีที่สุด” ของมนุษย์นี้ อาจเป็นเพื่อนที่เก่าแก่ที่สุดของเราด้วย
ผลการวิเคราะห์พบว่า มนุษย์เริ่มนำสุนัขมาเลี้ยงในครัวเรือนตั้งแต่ราว 11,000 ปีที่แล้ว ซึ่งคือช่วงปลายของยุคน้ำแข็ง นี่หมายความว่ามนุษย์นำสุนัขมาเลี้ยงก่อนสัตว์สายพันธุ์อื่น
ในช่วงนั้นมนุษย์มีสุนัขเป็นเพื่อนอยู่ทั่วซีกโลกเหนือแล้ว โดยแบ่งเป็น 5 สายพันธุ์หลักด้วยกัน และพันธุ์พื้นเมืองเหล่านั้นก็ยังคงอยู่มาถึงปัจจุบัน ทั้งในทวีปอเมริกา เอเชีย แอฟริกา และโอเชียเนีย
ดร.พอนทัส สก็อกลันด์ หนึ่งในผู้วิจัยและหัวหน้าห้องทดลองด้านจีโนมโบราณ ที่สถาบันคริก ในกรุงลอนลอน บอกว่าคำถามสำคัญคือทำไมมนุษย์ในยุคนั้นถึงได้ตัดสินใจเลี้ยงสัตว์กินเนื้อที่ดุร้าย อย่างหมาป่า และทำได้อย่างไร
รูปแบบพันธุกรรมของสุนัขกับมนุษย์มีความคล้ายคลึงกันในระดับหนึ่ง เพราะมนุษย์นำพวกมันไปด้วยเวลาโยกย้ายถิ่นฐาน แต่ก็มีข้อแตกต่างที่สำคัญอื่น ๆ เช่น สุนัขยุโรปในยุคแรกมีความหลากหลายมาก และดูเหมือนจะมาจากสองสายพันธุ์ที่มีความแตกต่างกันอย่างชัดเจน ได้แก่ สุนัขจากตะวันออกใกล้ และสุนัขจากไซบีเรีย
แต่มาถึงจุดหนึ่ง ซึ่งอาจจะเป็นช่วงเริ่มต้นของยุคสำริด มีสุนัขเพียงสายพันธุ์เดียวที่แพร่กระจายจนแทนที่สายพันธุ์อื่น ๆ บนทวีปยุโรป อย่างไรก็ดี รูปแบบพันธุกรรมของสุนัขสายพันธุ์ดังกล่าวกลับไม่เหมือนกับของคนที่มาจากยุโรป
แอนเดอร์ส เบิร์กสตรอม หัวหน้านักวิจัย ซึ่งมาจากสถาบันคริกเช่นกัน บอกว่า เมื่อมองย้อนกลับไป 4,000-5,000 ปี จะเห็นได้ว่า ยุโรปเป็นที่ที่มีสายพันธุ์สุนัขหลากหลายมาก แต่แม้พันธุ์ที่เราเห็นอยู่ในปัจจุบันจะมีรูปร่างและหน้าตาหลากหลายมาก พวกมันกลับมีต้นกำเนดมาจากกลุ่มสายพันธุ์แคบ ๆ ของสายพันธุ์ที่เคยมีความหลากหลายในอดีต
ทีมนักวิจัยนานาชาติศึกษาจีโนม หรือชุดของดีเอ็นเอ (DNA) ทั้งหมดที่บรรจุอยู่ในนิวเคลียสของทุกๆ เซลล์ ของซากศพสุนัขโบราณ 27 ตัว ที่มีความเชื่อมโยงกับวัฒนธรรมในยุคโบราณที่แตกต่างกันไป และเอามาเปรียบเทียบกับของสุนัขในปัจจุบัน
ผลลัพธ์ที่ได้คือ สุนัขพันธุ์อย่างโรดีเชียน ริดจ์แบ็ก (Rhodesian Ridgeback) จากทางตอนใต้ของแอฟริกา และชิวาวา (Chihuahua) หรือโชว์โลอิทควี๊นทลี (Xoloitzcuintli) ในเม็กซิโก ยังมีพันธุกรรมสืบเนื่องมาจากพันธุ์สุนัขพื้นเมืองโบราณจากภูมิภาคนั้น ๆ อยู่
ขณะที่การสืบสายพันธุ์ของสุนัขจากเอเชียตะวันออกมีความซับซ้อน พันธุ์สุนัขจีนดูจะเป็นมีการผสมสายพันธุ์หมาป่าดิงโกจากออสเตรเลียและหมาป่านิวกินี รวมถึงสายพันธุ์จากยุโรปและจากบริเวณทุ่งหญ้าในรัสเซีย ด้วย
เกรเกอร์ ลาร์สัน ผู้ร่วมวิจัยอีกคนซึ่งมาจากมหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ด บอกว่า การศึกษาจากดีเอ็นเอของสุนัขโบราณทำให้เห็นได้ว่ามนุษย์และสุนัขมีประวัติศาสตร์การอยู่ร่วมกันมายาวนานแค่ไหน และจะช่วยให้เราเข้าใจได้ในที่สุดว่าความสัมพันธ์อันลึกซี้งนี้เริ่มต้นได้อย่างไร
เชื่อกันว่าสุนัขมีวิวัฒนาการมาจากหมาป่าซึ่งเข้ามาหาอาหารในบริเวณที่มนุษย์ตั้งแคมป์อาศัยอยู่ จากนั้นพวกมันก็ถูกฝึกให้เชื่อง และกลายมาเป็นเพื่อนคอยช่วยล่าสัตว์ หรือปกป้องมนุษย์
ดร.สก็อกลันด์ บอกว่า ยังไม่แน่ชัดว่า การเลี้ยงสุนัขในช่วงเริ่มแรกนี้เกิดขึ้นตอนไหนและที่ไหน เพราะประวัติศาสตร์ของสายพันธุ์สุนัขมีความเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงมากมายจนไม่สามารถคาดหวังได้ว่าจะหาคำตอบเจอในดีเอ็นเอของพวกมัน
สัตว์หลายประเภท อาทิ แมว ก็กลายมาเป็นสัตว์เลี้ยงตอนที่มนุษย์ลงหลักปักฐานอาศัยอยู่ในฟาร์ม กว่า 6,000 ปีที่แล้ว และแมวน่าจะมีประโยชน์ในการจัดการกับสัตว์อย่างหนู ที่มารบกวนเมื่อมนุษย์เริ่มตั้งถิ่นฐานอย่างหนาแน่นมากขึ้น
